بررسی ارتباط تیپ‌های انیاگرام با کهن الگو یا آرکتایپ (Archetype) در روانشناسی یونگ

انیاگرام و کهن الگو یا آرکتایپ (Archetype) در روانشناسی یونگ به هم مرتبط هستند، زیرا انیاگرام از تأثیرات مختلفی الهام می‌گیرد و آرکتایپ‌ ها و کهن الگوهای یونگ یکی از آن‌هاست. با بررسی آرکتایپ‌ ها و کهن الگوهای یونگ و درک ارتباط آن‌ها با تیپ‌های انیاگرام، به عمق روان‌شناسی هر تیپ شخصیتی می‌پردازیم.

در این مقاله، اصول نظریه انیاگرام و آرکتایپ‌ ها و کهن الگوهای یونگ را توضیح می‌دهیم و ارتباطات آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

بیایید شروع کنیم!

انیاگرام چیست و چگونه کار می‌کند؟

انیاگرام یک سیستم شخصیتی است که تأثیرات حکمت باستان، فلسفه مدرن و روان‌شناسی شخصیت را ترکیب می‌کند. این سیستم افراد را به نه تیپ شخصیتی تقسیم می‌کند که بر اساس انگیزه‌های اصلی، ترس‌ها، خواسته‌ها، نقاط قوت و ضعف آن‌ها تعیین می‌شود.

برخلاف بسیاری از طبقه‌بندی‌های شخصیتی دیگر، انیاگرام بر اساس تفاوت‌های رفتاری نیست. در واقع، این سیستم بر نیروهای روان‌شناختی درونی که رفتار هر تیپ را هدایت می‌کند، تمرکز دارد و این امر انعطاف‌پذیری بیشتری را فراهم می‌کند.

مفاهیم پایه‌ای انیاگرام شامل موارد زیر است:

• بال‌های انیاگرام، که مفهوم زیرتیپ‌های انیاگرام را توضیح می‌دهند.
• تیرک‌های انیاگرام، که توصیف می‌کنند هر تیپ چگونه بر اساس مراحل رشد خود تغییر می‌کند.
• انگیزه‌های انیاگرام، که بینش‌هایی درباره نحوه ساخت استراتژی زندگی هر تیپ ارائه می‌دهند.

بنابراین، با انجام یک تست انیاگرام و تعیین تیپ شخصیتی‌تان، می‌توانید یک نمای کلی از نقاط قوت، ضعف، استعدادها و انگیزه‌های کلیدی خود به دست آورید. به همین دلیل، نظریه انیاگرام ابزاری عالی برای توسعه شخصی و خودشناسی است.

آرکتایپ‌ ها و کهن الگوهای یونگ چیستند؟

آرکتایپ‌ ها و کهن الگوهای یونگ یکی از مفاهیم اصلی کار کارل یونگ، روانپزشک و روانکاو معروف سوئیسی است. او پیشگام در بررسی روان انسان بود و دستاوردهای علمی‌اش تأثیر عمیقی بر روان‌شناسی مدرن گذاشته است. تأثیر او هنوز هم در تفکر روان‌شناسی معاصر قوی است.

یونگ هم‌عصر زیگموند فروید بود و دوستی معناداری بر اساس کنجکاوی حرفه‌ای و دانش مشترکشان ایجاد کردند. اما با اینکه کاوش‌های فروید بر بینش‌های یونگ تأثیر گذاشت، یونگ در درک روان انسان مسیر کاملاً متفاوتی را انتخاب کرد.

علاوه بر این، یونگ مفهوم “ناخودآگاه جمعی” را معرفی کرد و آن را به عنوان لایه‌ای جهانی از ناخودآگاه توصیف کرد که شامل خاطرات و تجربیات بشریت به طور کلی است.

آرکتایپ‌ ها و کهن الگوهای یونگ در این مفهوم مرکزی هستند و به عنوان نمادهایی توصیف می‌شوند که به طور مکرر در اشکال کمی متفاوت در فرهنگ‌های انسانی در سرتاسر جهان ظاهر می‌شوند. این شامل مجموعه‌های خاصی از الگوها و معانی است که در قالب یک تیپ شخصیتی تجسم یافته‌اند و در ناخودآگاه ما نهفته‌اند.

بنابراین، در زمینه انیاگرام و آرکتایپ‌ ها و کهن الگوهای شخصیتی، می‌توانیم هر تیپ شخصیتی انیاگرام را از دیدگاه یونگ بررسی کنیم و سعی کنیم آن‌ها را به عنوان آرکتایپ‌ ها و کهن الگوهای یونگ درک کنیم.

این هم‌پوشانی به شکل زیر است:

• تیپ یک انیاگرام به عنوان آرکتایپ‌ و کهن الگوی قهرمان (Hero)
• تیپ دو انیاگرام به عنوان آرکتایپ‌ و کهن الگوی مراقب – مراقبت کننده (Caregiver)
• تیپ سه انیاگرام به عنوان آرکتایپ‌ و کهن الگوی مبارز جنگجو (Warrior)
• تیپ چهار انیاگرام به عنوان آرکتایپ‌ و کهن الگوی هنرمند (Artist)
• تیپ پنج انیاگرام به عنوان آرکتایپ‌ و کهن الگوی حکیم (Sage)
• تیپ شش انیاگرام به عنوان آرکتایپ‌ و کهن الگوی معصوم – یتیم (Orphan)
• تیپ هفت انیاگرام به عنوان آرکتایپ‌ و کهن الگوی شوخ طبع (Jester)
• تیپ هشت انیاگرام به عنوان آرکتایپ‌ و کهن الگوی حاکم (Ruler)
• تیپ نه انیاگرام به عنوان آرکتایپ‌ و کهن الگوی همه پسند (Everyman)

همپوشانی انیاگرام و آرکتایپ‌ ها و کهن الگوهای یونگ

ویژگی‌های انیاگرام و آرکتایپ‌ ها و کهن الگوهای یونگ در بسیاری از جنبه‌ها همپوشانی دارند. با بررسی این شباهت‌ها، می‌توانیم درک کنیم که چرا انیاگرام نسبت به سایر طبقه‌بندی‌های شخصیتی انعطاف‌پذیرتر است. همچنین بینش عمیقی درباره چالش‌ها و نقاط قوت اصلی هر تیپ به دست می‌آوریم.

تیپ یک انیاگرام به عنوان آرکتایپ‌ و کهن الگوی قهرمان (Hero)

آرکتایپ‌ و کهن الگوی قهرمان به طور گسترده‌ای شناخته شده است، عمدتاً به خاطر کتاب «قهرمان با هزار چهره» نوشته جوزف کمبل. این کتاب توضیح می‌دهد که هر کسی می‌تواند به عنوان قهرمان داستان خود دیده شود، اگر زمینه داستانی مناسبی داشته باشد.

در زمینه انیاگرام، تیپ یک تمام جنبه‌های اساسی آرکتایپ‌ و کهن الگوی قهرمان را نشان می‌دهد. آن‌ها تلاش می‌کنند تا قهرمانان اخلاقی شوند و با بهبود جهان، اثر خود را بگذارند. این با انگیزه آرکتایپ‌ و کهن الگوی قهرمان همخوانی دارد که می‌خواهد ارزش خود را از طریق اعمال نوع‌دوستانه ثابت کند.

علاوه بر این، تیپ‌های یک زندگی خود را به عنوان مأموریتی برای هدفی که انتخاب کرده‌اند می‌بینند، که معمولاً بسیار ایده‌آل‌گراست. آن‌ها در انتقال مأموریت خود به شایستگی و شجاعت خود تکیه می‌کنند و با چالش‌های متعددی روبرو می‌شوند، درست مانند توصیف آرکتایپ‌ و کهن الگوی قهرمان.

تیپ دو انیاگرام به عنوان آرکتایپ‌ و کهن الگوی مراقب – مراقبت کننده (Caregiver)

آرکتایپ‌ و کهن الگوی مراقب به عنوان فردی توصیف می‌شود که به نیاز به محافظت و مراقبت از دیگران انگیزه دارد. مراقبان بی‌خود و دلسوز، با سخاوت عشق خود را به هر کسی که در مسیرشان قرار می‌گیرد، می‌دهند. این توصیف به خوبی با شخصیت گرم و مهربان تیپ دو انیاگرام همخوانی دارد.

همچنین همپوشانی مهم دیگری بین آرکتایپ‌ و کهن الگوی مراقب و تیپ دو وجود دارد، زیرا هر دو ضعف بازی کردن نقش شهید را دارند و تیپ‌های خودمحورتر به راحتی از طبیعت بخشنده آن‌ها سوءاستفاده می‌کنند.

تیپ سه انیاگرام به عنوان آرکتایپ‌ و کهن الگوی مبارز جنگجو (Warrior)

تیپ‌های سه انیاگرام، که به موفقیت و جاه‌طلبی معروف هستند، با آرکتایپ‌ و کهن الگوی جنگجو همپوشانی زیادی دارند. هر دو به عنوان افرادی توصیف می‌شوند که برای پیروزی و برتری هر کاری انجام می‌دهند و تلاش زیادی برای تقویت مهارت‌های خود می‌کنند. هدف آن‌ها تنها پیروزی در نبردها نیست، بلکه می‌خواهند برای موفقیت‌هایشان شناخته شوند.

این ارتباط آرکتایپ‌ و کهن الگو، طبیعت پیشرو، نتیجه‌گرا و عملی تیپ سه و توانایی‌های رهبری آن‌ها را نشان می‌دهد. درست مانند جنگجو که به هم‌پیمانان برای نبردهایش نیاز دارد، تیپ‌های سه نیز به دنبال پیروان یا یک تیم قابل اعتماد برای دستیابی به اهدافشان هستند.

با مقایسه جنگجو و تیپ سه، مشخص می‌شود که این تیپ‌های شخصیتی هم از درون و هم از بیرون انگیزه دارند. از یک طرف، آن‌ها می‌خواهند استعدادها و نقاط قوت خود را نشان دهند و از طرف دیگر، می‌خواهند دیگران به خاطر ویژگی‌ها و دستاوردهایشان آن‌ها را تحسین کنند.

تیپ چهار انیاگرام به عنوان آرکتایپ‌ و کهن الگوی هنرمند (Artist)

آرکتایپ‌ و کهن الگوی هنرمند با نیاز به خلق چیزهایی با ارزش ماندگار تعریف می‌شود. آن‌ها با چشم انداز هستند و شعارشان این است: “اگر می‌توانی تصور کنی، می‌توانی انجام دهی.” این با انگیزه درونی تیپ چهار انیاگرام همخوانی دارد.

علاوه بر این، درست مانند تیپ‌های چهار که از ادغام شدن و گم شدن در زندگی معمولی عمیقاً می‌ترسند، آرکتایپ‌ و کهن الگوی هنرمند نیز از هر نوع معمولی بودن بیزار است. این آرکتایپ‌ و کهن الگوی که به عنوان خالق نیز شناخته می‌شود، اصالت، واقعی بودن و طبیعت با چشم انداز تیپ چهار انیاگرام را زیر سؤال می‌برد.

اگرچه تیپ‌های چهار گاهی ناپایدار، غیرقابل پیش‌بینی و عجولانه هستند، اما در اصل به خاطر نیاز به ابراز وجود انگیزه دارند. آرکتایپ‌ و کهن الگوی هنرمند همچنین نشان می‌دهد که چگونه تیپ‌های چهار می‌توانند از هزارتوهای دنیای درونی خود عبور کنند و با ایده‌های خلاقانه برای خودتحقق‌یابی بیرون بیایند.

تیپ پنج انیاگرام به عنوان آرکتایپ‌ و کهن الگوی حکیم (Sage)

آرکتایپ‌ و کهن الگوی حکیم نیاز به درک عمیق از جهان و طبیعت انسان را تجسم می‌بخشد. آن‌ها جستجوگران حقیقت هستند که آماده‌اند با آن روبرو شوند. حکیم نمایانگر جستجوی انسانی برای دانش است و معمولاً به عنوان شخصی که در مواقع نیاز به مشاوره عینی و حکیمانه به او مراجعه می‌کنیم، شناخته می‌شود.

به وضوح، تیپ پنج با آرکتایپ‌ و کهن الگوی حکیم در بسیاری از جنبه‌ها همپوشانی دارد. تیپ‌های پنج نیز درون‌نگر، با گرایش‌های فکری و کنجکاوی بی‌پایان در یادگیری درباره جهان، واقعیت و طبیعت انسان هستند.

با این حال، بر خلاف آرکتایپ‌ و کهن الگوی هنرمند که نیز کنجکاو و درون‌نگر است، حکیم به دنبال حفظ عینیت در درک خود است که این نیز به خوبی با ویژگی‌های کلیدی تیپ پنج همخوانی دارد.

تیپ شش انیاگرام به عنوان آرکتایپ‌ و کهن الگوی معصوم – یتیم (Orphan)

آرکتایپ‌ و کهن الگوی معصوم یا یتیم حول داستان ترک شدن می‌چرخد. یتیم‌ها باید به تنهایی با واقعیت‌های زندگی کنار بیایند و به همین دلیل، اغلب در باور اینکه زندگی به نفع آن‌ها پیش خواهد رفت، مشکل دارند. به همین خاطر، آن‌ها تمایل دارند در جوامع و ایدئولوژی‌های مختلف امنیت پیدا کنند، زیرا گروه‌ها به آن‌ها حس تعلق می‌دهند.

این دینامیک به خوبی با نیازها و چالش‌های تیپ شش انیاگرام همخوانی دارد و بی‌اعتمادی آن‌ها به دیگران و جهان و همچنین نیازشان به امنیت در زندگی را توضیح می‌دهد. درست مانند یتیم‌ها، تیپ‌های شش به سنت‌های مستحکم پایبند هستند و به دنبال امنیت و حفاظت به عنوان بخشی از یک سیستم بزرگ‌تر می‌باشند.

علاوه بر این، یتیم‌ها باور دارند که باید بیشتر از دیگران تلاش کنند تا شایسته همه چیز در زندگی باشند، که این با طبیعت سخت‌کوش و کوشا تیپ شش همخوانی دارد.

تیپ هفت انیاگرام به عنوان آرکتایپ‌ و کهن الگوی شوخ طبع (Jester)

آرکتایپ‌ و کهن الگوی شوخ طبع یا دلقک نمایانگر ظرفیت انسانی برای بازی، شادی و شوخی است که اغلب سرکوب یا کم‌اهمیت جلوه داده می‌شود. شعار دلقک این است: “فقط یک بار زندگی می‌کنی” و آن‌ها در لحظه زندگی می‌کنند و هرگز به گذشته نگاه نمی‌کنند یا در آینده غرق نمی‌شوند.

تیپ‌های هفت با کنجکاوی کودکانه، جذابیت، کاریزما و اشتیاق برای تجربیات جدید، به خوبی با آرکتایپ‌ و کهن الگوی دلقک همخوانی دارند. علاوه بر این، این ارجاع آرکتایپ‌ و کهن الگو توانایی آن‌ها در روشن کردن دنیا، الهام بخشیدن به دیگران با اشتیاقشان برای زندگی و آوردن شادی با حس شوخ‌طبعی یا استعدادشان را برجسته می‌کند.

همچنین جنبه‌ای از فریبندگی با آرکتایپ‌ و کهن الگوی دلقک مرتبط است که به صورت استعداد برای شوخی‌های عملی و انواع مختلف شوخی‌ها در تیپ‌های هفت نمایان می‌شود.

تیپ هشت انیاگرام به عنوان آرکتایپ‌ و کهن الگوی حاکم (Ruler)

تیپ هشت انیاگرام که به عنوان چالش‌گر نیز شناخته می‌شود، با تمایل به قدرت و کنترل سرنوشت خود مشخص می‌شود. انگیزه اصلی آن‌ها با شعار آرکتایپ‌ و کهن الگوی حاکم همخوانی دارد که می‌گوید: “قدرت همه چیز نیست. تنها چیز است.”

این ارتباط آرکتایپ‌ و کهن الگو بین هشت‌های جسور و حاکم، حس مسئولیت، توانایی‌های رهبری، کاریزما و جذابیت اشرافی آن‌ها را برجسته می‌کند. هشت‌ها با اراده‌ای قوی برای فراتر رفتن از معمولی بودن و تحمیل اراده خود بر محیط، با شجاعت ریسک می‌کنند و با پختگی و استقامت یک حاکم واقعی با موانع روبرو می‌شوند.

علاوه بر این، این آرکتایپ‌ و کهن الگوی جنبه‌ای پدرسالارانه دارد که در تیپ هشت از طریق طبیعت مردانه آن‌ها نمایان می‌شود.

تیپ نه انیاگرام به عنوان آرکتایپ‌ و کهن الگوی همه‌پسند (Everyman)

تیپ نه انیاگرام که به عنوان صلح‌طلب شناخته می‌شود، به شدت با آرکتایپ‌ و کهن الگوی آدم همه‌پسند همخوانی دارد که نیاز به ارتباط و تعلق را تجسم می‌بخشد. بزرگ‌ترین ترس نه‌ها، احساس طرد شدن است. آدم عادی به عنوان کسی توصیف می‌شود که از برجسته شدن در جمع می‌ترسد، که این تنها یکی از جنبه‌های ترس اصلی از طرد شدن است.

نه‌های مهربان و آرام معمولاً خود را برای خوشحال کردن دیگران فدای می‌کنند، که این یک استراتژی خاص آدم عادی است که اصالت خود را برای جا افتادن در جمع قربانی می‌کند.

در زمینه ناخودآگاه جمعی، آدم عادی نمایانگر اکثریت خاموش، شهروند مطیع و همسایه‌ای نمونه است. در زمینه انیاگرام، این آرکتایپ‌ و کهن الگو به استراتژی زندگی نه‌ها ترجمه می‌شود که حول خوشحال کردن دیگران برای حفظ صلح و محافظت از جایگاهشان در جامعه می‌چرخد.

شباهت‌ها و تفاوت‌های کلیدی انیاگرام و آرکتایپ‌ (کهن الگو)

همان‌طور که می‌بینید، انیاگرام و آرکتایپ‌ و کهن الگو یونگ شباهت‌های زیادی دارند. به همین دلیل، ممکن است انیاگرام به اشتباه به عنوان یک نوع متفاوت از نظریه یونگ در نظر گرفته شود. اما این فقط به این دلیل است که تفاوت‌ها به وضوح مشخص نیستند و پیچیده و دقیق هستند.

در اینجا یک مرور کلی از شباهت‌ها و تفاوت‌های کلیدی بین انیاگرام و آرکتایپ‌ و کهن الگو یونگ آورده شده است:

شباهت‌های انیاگرام و آرکتایپ‌ و کهن الگوی یونگ

• تمرکز بر انگیزه‌های اصلی: هر دو مفهوم بر روی انگیزه‌های روانی درونی تأکید دارند، نه رفتارها و ویژگی‌های خاص.
• به وسعت جهان: آرکتایپ‌ و کهن الگو و انیاگرام در سراسر جهان مرتبط و قابل استفاده هستند، بدون توجه به تفاوت‌های فرهنگی و دیگر موارد.
• هدف و کاربرد: هم انیاگرام و هم آرکتایپ‌ و کهن الگوی یونگ می‌توانند به عنوان ابزارهایی برای رشد شخصی و خودشناسی استفاده شوند.

تفاوت‌های انیاگرام و آرکتایپ‌ و کهن الگوی یونگ

• آرکتایپ‌ و کهن الگوی یونگ و شخصیت‌ها بر روی موضوعات روان‌شناختی وسیع‌تری تمرکز دارند و هدف آن‌ها طبقه‌بندی شخصیت نیست. انیاگرام عمدتاً یک سیستم طبقه‌بندی شخصیت است.
• آرکتایپ‌ و کهن الگوی یونگ شامل مفهوم “سایه” هستند که در انیاگرام پوشش داده نشده است.
• آرکتایپ‌ و کهن الگوها مراحل تجربه انسانی را توصیف می‌کنند، در حالی که تیپ‌های انیاگرام ثابت و به وضوح تعریف شده‌اند.

استفاده از انیاگرام و آرکتایپ‌ یونگ برای رشد شخصی

استفاده از انیاگرام و آرکتایپ‌ و کهن الگوهای یونگ برای توسعه و رشد شخصی می‌تواند به روش‌های مختلفی انجام شود، بسته به نیازهای خاص شما.

با انجام تست انیاگرام و تعیین تیپ خود، ابزارهایی برای توسعه هوش هیجانی و ساختن تاب‌آوری در برابر چالش‌ها به دست می‌آورید.

انیاگرام می‌تواند به شما کمک کند تا نقاط قوت و ضعف اساسی خود را شناسایی کنید و بینش‌هایی برای غلبه بر ترس‌ها و زندگی کردن به شیوه‌ای که می‌خواهید، به دست آورید. در واقع، انیاگرام در روان‌شناسی به طور گسترده‌ای به عنوان ابزاری در تشخیص و درمان استفاده می‌شود و شما می‌توانید از آن به عنوان ابزاری برای خودشناسی بهره‌مند شوید.

در عین حال، آرکتایپ‌ و کهن الگوهای یونگ می‌توانند به شما کمک کنند تا بفهمید در چه مرحله‌ای از زندگی هستید و با چه نوع تجربه انسانی روبرو هستید.

علاوه بر این، مهم است که درک کنید هر تیپ انیاگرام می‌تواند هر آرکتایپ‌ و کهن الگوی یونگ را بسته به مرحله زندگی و موقعیتی که با آن روبرو است، تجربه کند. بنابراین، با درک انیاگرام و آرکتایپ‌ و کهن الگوهای یونگ، بینش دقیق‌تری از زندگی و واقعیت خود به دست می‌آورید.

نکات کلیدی

نتیجه‌گیری این است که هم انیاگرام و هم آرکتایپ‌ و کهن الگوهای یونگ تلاش‌هایی برای درک نقش‌های غالب و گسترده‌ای هستند که افراد در زندگی ایفا می‌کنند.

می‌توانیم هر تیپ انیاگرام یا آرکتایپ‌ و کهن الگو را به عنوان یک عضو از یک تیم در نظر بگیریم و درک کنیم که هر یک از آن‌ها به همان اندازه برای توسعه تمدن و جامعه انسانی مهم هستند. ارزش هر دو رویکرد در پتانسیل آن‌ها برای الهام‌بخشی به رشد شخصی و حمایت از شما در مسیر خودشناسی نهفته است.

سوالات متداول درباره انیاگرام و آرکتایپ‌ و کهن الگو